Özel eğitimde bilgisayarın kullanımı, farklı gelişen her çocuğun farklı ihtiyaçları çerçevesinde şekillenir. Öncelikle çocuğun bilgisayara hangi düzeyde ne kadar ilgili olduğu, bilgisayarla yapılan eğitimden ne kadar fayda sağlayacağı değerlendirilir. Bilgisayar çocuğun hayatında öğretici bir işleve sahip olmalı, fakat aynı zamanda bir yetişkinle paylaşabileceği anlar çerçevesinde bir eğlence aracı olmalıdır.
Farklı gelişen çocuğun eğitim ihtiyaçları belirlendikten ve bireysel eğitim programı yapıldıktan sonra, yapılacak çalışmaların klasik öğretim yöntemlerinin yanı sıra bilgisayarda kullanılan bazı programlarla ve oyunlarla desteklenmesi sağlanır. Çocuklar ilgilerini çeken faaliyetler veya araçlar sayesinde, öğrenmeleri gereken bilgiyi daha çabuk ve kalıcı bir şekilde öğrenebilirler. Örneğin otizm spektrum bozukluğu içinde yer alan bazı çocuklar, sistematik çalışan öğelere karşı aşırı bir ilgiye sahip olabilirler ve bilgisayar bu öğelerin başında gelir. Böylece bu aracın kullanımı çocuğun hedeflenen bir çok beceri ve davranışı öğrenmesine yardımcı olur. Çocuk ilgisi doğrultusunda, verilen bilgiyi çok daha kolay bir şekilde öğrenir. Sosyal etkileşim başlar. Klavyeyi ya da fareyi kullanmayı öğrenmesi onun motor koordinasyon becerilerinin gelişmesine katkı sağlar.
Bilgisayar, serebral palsi (SP)’li çocukların eğitiminde de önemli bir yere sahiptir. SP’li çocukların fiziksel ihtiyaçlarına göre destekleyici teknolojiden de faydalanılarak bilgisayar etkin bir şekilde kullanılabilir. Konuşma zorluğu yaşayan SP’li çocuklarda bilgisayar bir kendini ifade etme aracı olarak kullanılırken, aynı zamanda çocuğa özel eğitim yöntemleriyle öğretilmeye çalışılan kavramlar ve akademik beceriler de bilgisayarla desteklenmiş olmaktadır.
Merkezimizde bilgisayar destekli eğitim her çocuğun tanısı, gelişim özellikleri, bireysel eğitim programı ve bilgisayara olan ilgisi göz önüne alınarak uygulanmaktadır.


Cerebral Palsy’li Bireylerde Etkili Öğrenme ve İletişim İçin Teknolojiden Yararlanma
Cerebral Palsy (CP), doğum öncesinde, doğum sırasında veya doğum sonrasında çeşitli nedenlere bağlı olarak beyinde oluşan, ilerleyici olmayan, kalıcı bir nörolojik problemdir.


Cerebral palsy’li çocuklar çeşitli derecelerde hareket problemine, dil ve iletişim problemine, görsel ve işitsel problemlere sahiptirler; ve bu problemler öğrenme için gerekli koşulları olumsuz etkilemektedir. Çocuk çevrede hareket ederek çevreyi keşfetme becerisinden yoksundur. Bu nedenle öğrenme için gerekli olan deneyimleri elde etmek için yetişkin yardımına ve yardımcı araç-gerece ihtiyaç duyar. CP’li çocuklar ellerini kullanamama, konuşamama gibi sorunlara sahip olabilirler. Bu durum onların okul öncesi eğitimlerini olumsuz olarak etkiler. İlköğretim döneminde ise çocuk okuma ve yazmada zorluk çekip bu nedenle eğitime katılamayabilir ve okuldan vazgeçebilir. Dili kullanabilen bazı çocuklarda ise sözcükler anlaşılır olmayabilir ve çocuk iletişim kurmakta zorluk çeker. Bu zorlanmalar çocuğun duygusal ve sosyal gelişimini olumsuz etkilemektedir. Kendi öz bakımını yapamayan, yürüyemeyen, oyun oynayamayan, yazamayan ve isteklerini ifade yolu bulamayan çocuk güvensizlik duygularına kapılır, dış dünya ile ilişkisini koparıp içe döner ve hırçınlaşır.


Tüm bu sorunlar göz önüne alındığında, çocuğun yapamadıklarını yapabilir hale gelmesi için, çocuğun ihtiyacına uygun olarak geliştirilmiş yardımcı araç ve gerece gereksinim olduğu yadsınamaz bir gerçektir.


CP’li bireyin eğitim ve öğretim sürecinden faydalanmasını sağlamak eğitimcinin temel görevidir. Bu doğrultuda eğitimcinin asıl hedefi CP’li bireylerin mutlu, özgüvenli olması ve kendini sevmesidir.
Özellikle, gelişen teknolojinin engelli bireylere getirdiği kolaylıklar ile çocuk zorlukların üstesinden daha çabuk gelebilmektedir.


Engelli çocukların eğitimlerinde teknolojinin kullanılması ile ilgili çalışmalar, teknolojinin yaygın kullanımı ile başlamıştır.


Teknolojik uygulamalar -iletişim becerilerini geliştirme, bağımsızlığı arttırma, yaratıcı etkinlikleri teşvik etme, sosyal etkileşim sağlama ve mutlu bir birey olma gibi- eğitimin temel amaçları ile bağlantılı olarak kullanılabilir. Teknolojilerden bazıları yaşamsal yetenekler, yaşam kalitesi ve iletişim için gerekli olmaktadır. Bazıları ise çocuk için etkili bir öğrenme ve öğretim aracıdırlar.


Yardımcı (Assitive) Teknoloji: 
Bu teknolojinin günümüzde kullanılan birden fazla tanımı vardır.
Yardımcı teknoloji, engelli bireylerin yaşam kalitesini yükseltmek ve yetersizliklerini desteklemek amacıyla kullanılan teknolojik araç ve gereçlerdir.


Yardımcı teknoloji, engelli bireylerin fonksiyonel kapasitelerini arttırmak, geliştirmek için kullanılan özel üretilmiş, şekillendirilmiş teknolojik ürünlerdir. Engelli çocukların fonksiyonel yeteneklerini arttırmak için günlük olarak kullanılan herhangi bir alet olarak da açıklanmaktadır (Nalty ve Kochany 1991).
Teknolojinin bireylerin yaşamında pozitif yönde etkisi olduğu bilinen bir gerçektir. Engelli bireylerin de teknolojiyi kullanarak becerileri doğrultusunda, istedikleri gibi özgürce yaşamaya hakları vardır.


Teknoloji ile öğrenme arasında etkili bir işbirliğinin kurulması için şunlar göz önünde bulundurulmalıdır: 
– Teknolojinin olmadığı durumlarda eğitimsel amaçların hangi yollarla sağlandığı,
– Teknolojinin amaçlarının başarıyı sağlayıp sağlamadığı,
– Teknolojinin ve kullanımının yaşa uygun olup olmadığı,
– Teknoloji kullanımının müfredata uygunluğu,
– Teknoloji kullanımında eğitim stratejilerinin ne olduğu,
– Teknoloji eğitiminin diğer eğitimleri desteklemesi,
– Teknolojinin eğitime kaynaştırılmış şekilde kullanılması,
– Teknoloji kullanımının çocuğun aktif bir rol almasını desteklemesi,
– Yetişkin yardımının teknolojiyi kullanan çocuk için anlamlı olup olmadığı,
– Ana baba ve kardeşlerin çocukla birlikte teknoloji kullanımına katılıp katılmadığı.


Engelli bireyin özel eğitim ve rehabilitasyonunda yardımcı teknolojinin kullanım amaçları:
– Engelli bireyin iletişim becerilerini kazanması ve bulunduğu sosyal çevre ile iletişim sorunlarının çözülmesi.
– Engelli bireyin temel yaşam becerilerini kazanması ve yaşamını maksimum düzeyde bağımsızlıkla sürdürebilmesi.
– Engelli bireyin mevcut beden ve zihin kapasitesini maksimum düzeyde kullanabilir olması.
– Engelli bireyin eğitim çalışmalarından faydalanması, eğitimini tamamlaması.
– Engelli bireyin olanaklar çerçevesinde bir meslek edinebilmesi.


Cerebral Palsy’li bireyler için yardımcı teknolojinin kullanım hedefleri: 
– CP’li bireyin yaşam standartını ve kalitesini yükseltmek.
– CP’li bireyin iletişim becerilerini kazanması ve bulunduğu sosyal çevre ile iletişim sorunlarının çözülmesi.
– CP’li bireyin temel yaşam becerilerini kazanması ve yaşamına maksimum düzeyde devam etmesi.
– CP’li bireyin topluma ve günlük yaşama entegre olması.
– CP’li bireyin mevcut beden ve zihin kapasitesini en üst düzeyde kullanabilir olması.
– CP’li bireyin eğitim ve öğretim çalışmalarından faydalanması ve eğitimini tamamlaması.
– CP’li bireyin olanaklar çerçevesinde bağımsız olarak yaşamını sürebilmesi (evde tek başına bağımsız yaşayabilmesi) ve meslek edinebilmesi.
Yardımcı teknolojiler, onu kullanan engelli çocuklar için hayatın bir gerekliliği olarak düşünülebilir. Bunlar, engelli çocukların sınıftaki aktivitelerinin bir parçasıdırlar ve aktivitelere katılmalarına yardımcı olan önemli bir araçtırlar.


Yardımcı teknolojiler çocuğun kullanımına göre on değişik kategoriye ayrılmaktadır: 
– Hareketlilik (tekerlekli sandalye, vb.)
– Elektronik iletişim (kişilerle sözel iletişim kurmak için ses çıkarımını sağlayan veya
mekanik ses çıkaran parçalar)
– Görsel (okuma görevini yapan parçalar)
– İşitsel (duymayı sağlayan aletler, işitme cihazları)
– Aletlerin kullanımı (TV veya bir aletin kontrol kumandası)
– Bilgisayarlar (oyun ve eğitim programları)
– Eğlenme (oyun oynamak için elde tutulan elektronik oyuncaklar)
– Bağımsız yaşam (fiziksel engelli çocuklar için ulaşabilme ve basma parçaları)
– Pozisyon (düzgün duruş pozisyonu için geliştirilen aletler)
– Uyarlanmış oyuncaklar (çocuk tarafından kontrol edilen pilli oyuncaklar)


Uzmanlar yardımcı teknolojiyi üç alana göre sınıflandırmışlardır: 
1- Kullanımına Göre Sınıflandırma: 
Çok pratik: Örneğin çatal ve kaşığı daha rahat tutabilmek için yardımcı aparat.
Çok kapsamlı: Örneğin kas gücü zayıf olan bireye el bezi sıkmayı sağlayan yardımcı araç.
2- Tarihsel Sürece Göre Sınıflandırma:
Eski tarihten beri kullanılan : Örneğin tekerlekli sandalye.
Günümüzde Kullanılan : Örneğin akülü sandalye.
3-Teknolojisine Göre Sınıflandırma:
Düşük Teknoloji : Örneğin zar oyunu için düzenlenmiş sistem.
Yüksek Teknoloji : Örneğin göz kontrolüyle kullanılan bilgisayar sistemi.
Yardımcı teknoloji; günlük yaşam aktiviteleri, etkili öğrenme ve akademik bilginin desteklenmesi, dil gelişimi ve iletişime geçme becerilerinin desteklenmesi, okuma-yazma becerilerinin desteklenmesi için, ayrıca oyun ve eğlence amaçlı olarak kullanılabilir.
Yardımcı teknoloji içinde bilgisayarlar ve özel apereyler, CP’li çocukların eğitim ve öğretiminde önemli bir yer tutmaktadır. Özel üretilen klavye, switch, bilgisayar programları ile çocuk okuma, yazma, müfredatı takip edebilmede yaşanan zorlukları aşabilmektedir. Ellerini kullanmakta zorluk çeken çocuklar özel cihazla ve bilgisayarla yazabilmektedir. Dil ve iletişim sorunu olan çocuklar ise isteklerini özel ses kaydediciler ile resimli düğmeler aracılığıyla sesli olarak bildirebilmektedir. Bilgisayar teknolojisi yardımıyla okul eğitimi pek çok CP’li çocuk için sorun olmaktan çıkmıştır.


Yardımcı teknolojinin tarihçesi: 
Yardımcı Teknoloji’nin temeli Amerika Birleşik Devletleri’nde atılmıştır. 1960’lı yıllarda dünyadaki engelli bireylerin oranının nüfusun yüzde 10’una ulaştığı saptanmış ve engelli bireylerin teknolojiden faydalanabileceği fikri zihinlerde oluşarak ilk çalışmalar başlatılmıştır.


1970’li yıllarda devlet desteğiyle üniversiteler bünyesinde araştırmalara hız verilmiştir. 
1980’li yılların sonlarına doğru yüksek teknolojik tasarımlar engelli bireylerin günlük yaşamında kullanılmaya başlanmıştır. Refah seviyesi yüksek ülkelerin bu konudaki çalışmaları ve katkıları devam etmektedir.


Başta ABD olmak üzere Kuzey Avrupa ve Avustralya gibi ülkelerde yaklaşık 30 yıldır, çeşitli problemlerden dolayı bedenini kontrol edemeyen, konuşamayan kişiler için iletişim araç, gereç ve metodları ile ek cihazlar geliştirilmektedir.

Bir çok ülke, engelli bireyin yardımcı teknolojiye ulaşmasına yardımcı olabilmek için gerekli yasal düzenlemeleri yapmıştır.

ABD’de bu konuda mevcut yasalar ve düzenlemeler şunlardır: 
– Engelli Bireylerin Eğitimi Yasası (Idea Kanunu): Engelli bireylerin eğitimini düzenleyen bu yasa, engelli bireyinlerin 21 yaşına kadar ücretsiz olarak uygun rehabilitasyon ve eğitim hizmetleri almasını sağlar.
– Mesleki Rehabilitasyon Yasası: Engelli bireylerin işe alınmasını, mesleki rehabilitasyon görmesini ve yardımcı teknolojiden yararlanabilmesini sağlayan yasadır.
– Yardımcı Teknoloji Yasası (1998): Her eyalet Yardımcı Teknoloji Projesi’ni bu yasaya göre yürütür.
– Muhtaç Durumda Olanlara Tıbbi Yardım Programı (Medicaid): ABD’de her eyalette Sağlık İşleri ve Sosyal Hizmetler bölümünün yürüttüğü bu programlar, engelli bireyin yardımcı teknolojiyi kullanabilmesi için gereken parasal kaynaklara ulaşmasında yardımcı olur.
Yardımcı teknoloji CP’li bireyler dışında konuşma, işitme ve görme engellilerle, zihinsel ve bedensel engelliler tarafından da yoğun olarak kullanılmaktadır.Yardımcı teknoloji için kullanılan araçlarda bireyin performansını en üst düzeye çıkarabilmek için ekip çalışması çok önemlidir. Uzmanlar bireyi değerlendirir; bireyin ve ailesinin isteklerini göz önüne alarak aracın verimli olabilmesi için takım halinde çalışır.
Bu ekip çalışması gerçekleştirilirken, engelli bireyin yaşamında yardımcı teknolojinin hedeflerini göz önünde bulundurulur.
Bu ekipte; özel eğitimci, pedagog, öz bakım uzmanı, fizyoterapist, ergoterapist, psikolog, konuşma terapisti, sosyal hizmet uzmanı, uzman doktor, teknoloji uzmanı yer almaktadır. Ekip, ailenin ve engelli bireyin istekleri, ihtiyaçları doğrultusunda en uygun yardımcı teknoloji aracını bireye tanıtır ve uygulamaya yardımcı olur. 


Teknolojinin kullanılmasında karşılaşılan güçlükler şunlardır: 
1-Eğitim eksikliği: 
– Uzmanların ve ailelerin teknolojilere dair bilgilerinin olmayışı,
– Yardımcı teknolojilerle ilgili tanıtım eksikliği,
– Çocuk için uygun yardımcı teknolojinin en doğru şekilde saptanması için gerekli olan, uzman ve aile arası iletişimin yetersizliği.
2-Teknolojinin yanlış kullanımı: 
– Yardımcı teknolojileri değerlendirme ve seçim sürecinde ürünlerin hangi durumlarda ve aşamalarda kullanılacağını bilememe,
– Çocuğun gereksinmesini karşılamakta yetersiz kalan ürünü değiştirirken uygun olmayan bir ürünü tercih edebilme,
– Mevcut ürünün kullanımına devam ederken ürünün yetersiz kalabildiğini görememe,
– Çocuğun ürün tarafından karşılanamayan gereksinimi için daha uygun bir ürün seçememe gibi nedenlerle teknoloji desteği almaya isteksizlik.
3-Pahalılık: 
Yardımcı teknolojiler pahalı gibi algılanmasına rağmen engelli çocukların kullanacakları bu aletler aslında yüksek ücretlerle satılmamaktadır. Öte yandan, ülkemizde özellikle bilgisayar destekli programlarla ilgili aileye sağlanan bir kaynak olmaması nedeniyle çocuklarımız bu teknolojiye ulaşmakta zorluk çekmektedir.